Deze pagina is een ‘Voorproefje’  uit
‘van Schrift Naar Schrijven’ en bedoeld  om u een representatief beeld van het werkschrift en de website te geven.
U heeft voor deze pagina geen licentie nodig.

Wat komt in dit hoofdstuk aan bod?
In dit hoofdstuk staan de beschrijving, de achtergrondinformatie en de theorie bij hoofdstuk 1: ‘Wat is schrift’ centraal. De student heeft deze informatie nodig om de opdrachten uit het werkschrift te kunnen maken. Naast de beschrijving ‘Wat is schrift?” komen ook aan de orde:

• De betekenis van schrift.
• De drie aspecten van schrift.

Wat is schrift?

Schrift is het geheel van tekens dat je gebruikt om tekst inclusief cijfers en formules schriftelijk (met handschrift of typschrift) te produceren met de bedoeling om gesproken taal, gegevens en gedachten herkenbaar vast te leggen, te bewaren en over te brengen (Curriculum.nu, 2019).

De betekenis van schrift

‘Schrift vormt de basis van culturele ontwikkeling.’ (10voordeleraar, 2018)

Met schrift kun je gegevens vastleggen en bewaren en sla je een brug tussen ‘toen’ en ‘nu’: je eigen aantekeningen kun je op een later moment leren en je eigen berichten en vakantieverhalen kun je later teruglezen. Berichten, teksten, brieven, rekeningen of aantekeningen van anderen uit vroeger tijden – van je grootouders of mensen van eeuwen geleden – brengen de werkelijkheid van toen tot leven.

Met schrift kun je gegevens ook overbrengen op anderen en sla je een brug tussen ‘hier’ en ‘daar’. Je stuurt je vrienden een bericht, reserveert een tafel in een eetcafé, uploadt je toets voor je docent, en deelt jouw aandeel in een gemeenschappelijk werk met je groepsleden. Wetenschappers delen hun onderzoekresultaten, journalisten hun informatie en instellingen wisselen gegevens uit. Zo staan we voortdurend met elkaar in contact.

Onze cultuur ontwikkelde zich door het schrift tot wat hij nu is. De betekenis van het schrift is daarin bijna niet te overschatten. Alle vaardigheden en kennisgebieden (rekenen, taal, aardrijkskunde, astronomie, …) worden met schrift vastgelegd en kunnen er verder door groeien.

Een goede beheersing van de Nederlandse taal is belangrijk voor een volwaardige en succesvolle participatie op school en aan onze geletterde, meertalige en multiculturele samenleving. Leerlingen die zich thuis voelen in de Nederlandse taal zijn beter toegerust om op volwassen wijze hun verantwoordelijkheid in de samenleving te nemen (Curriculum.nu, 2019). ‘Wie niet of slechts gebrekkig kan lezen – de krant, een waarschuwingsbord, een brief van de belasting – is kwetsbaar en kan in moeilijkheden komen’ (Middendorp, 2012).

Onder Nederlandse taal valt ook schriftbeheersing. Je kunt je pas ten volle ontplooien als je het schrift van je eigen cultuur beheerst, zowel receptief als productief als in interactie.
De term ‘geletterdheid’ wil immers zeggen:
het vermogen om

• te lezen (receptieve schriftbeheersing);
• te schrijven (productieve schriftbeheersing);
• informatie te begrijpen en doelgericht te gebruiken (interactieve schriftbeheersing).

Met taal verlenen leerlingen betekenis aan de wereld, kunnen ze gevoelens, ervaringen, meningen en feiten onder woorden brengen, begrijpen, interpreteren, evalueren en nuanceren. Aanvankelijk doen ze dat alleen mondeling, later ook schriftelijk. Het ontdekken van de kracht en schoonheid van taal maakt daar deel van uit (Curriculum.nu). Dat geldt ook voor de kracht en schoonheid van schrift. Experimenteren met taal en vormen van taal is het scheppen van kunst met woorden en schrift.

Het is jouw taak om je leerlingen te begeleiden naar ‘functionele geletterdheid’. Het begrip functionele geletterdheid benadrukt dat het daarbij om kennis en vaardigheden gaat die noodzakelijk zijn om te functioneren in de maatschappelijke context. Een geletterde samenleving stelt hoge eisen aan schriftelijke communicatie en informatieverwerking. Alleen met voldoende kennis en vaardigheden kun je ten volle deelnemen en bijdragen aan de samenleving.

De drie aspecten

Schriftelijke tekst produceer je altijd met een zogenaamde elementaire schrifthandeling. Dat wil zeggen: je vertaalt de (innerlijk) gesproken klank in een letterbeeld (foneem-grafeemkoppeling). Je kiest een schrijfwijze (b, b, B, β), grootte en verhouding. Daarop stem je de programmering van de uiteindelijke beweging met de daarbij betrokken zintuigen en spiergroepen af.
De schrifthandeling is dus gebaseerd op de grafische principes van ons schriftsysteem en vormt de grondslag van schrijfvaardigheid: een schriftteken ontstaat via schrijfgereedschap op een drager en de schrijver voert daar handelingen voor uit. Hij doet dat vanuit zijn kennis van de vorm van schrift, het materiaal en de handeling.

De elementaire schrifthandeling bestaat dus altijd uit drie aspecten (10voordeleraar, 2018):

• Proces.
• Materiaal.
• Vorm.

Dit theoretisch model van de schrifthandeling toont deze drie aspecten.

Elk aspect omvat een aantal elementen. Om jouw leerlingen goed te kunnen begeleiden vanuit theorie en eigen ervaring heb je voldoende kennis en kunde nodig van die elementen.

Meer informatie
Je vindt meer informatie in het menu onder 1.1 Aspect proces.
Je vindt meer informatie in het menu onder 1.2. Aspect materiaal.
Je vindt meer informatie in het menu onder 1.3 Aspect vorm.

← Werkschrift: 1. Schrijven – Opdracht 1: Kijk naar jezelf

Deze pagina van de website 'https://vanschriftnaarschrijven.nl' is onderdeel van het zogenaamde voorproefje. U heeft voor deze pagina geen licentiecode nodig. Echter, kopieert of publiceert u (delen van) deze pagina', dan overtreedt u de wet op het auteursrecht.